تبیان، دستیار زندگی
دولت نهم رویکردهای خوبی داشته اما چند تصمیم اشتباه گرفته است. از جمله هزینه کردن سریع درآمدهای نفتی و ابتلای ایران به بیماری هلندی و آثار ناهنجار آن در رشد شدید واردات و بیدار کردن غول تورم.....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دولت غول تورم را بیدار کرد

احمد توکلی

دکتر احمد توکلی از معدود سیاستمداران ایرانی است که سه ساحت "سیاست،رسانه و اقتصاد" را در حرفه‌ای ترین سطح، تجربه کرده است. توجه به همین ویژگی ، گفتگوی تفضیلی با توکلی در خصوص این سه ساحت را خواندنی‌تر می‌کند. دو بار رقابت با "هاشمی رفسنجانی" و "محمد خاتمی" و یک بار کنارگیری از انتخابات ریاست جمهوری به نفع اصولگرایان، از جمله تجربه‌های ماندگار احمد توکلی در ساحت سیاست است.

او اولین اصولگرایی است که بعد از انتخاب دکتر احمدی نژاد به ریاست جمهوری حمایت انتقادی از دولت را برای مصالح کشور ضروری خواند: اقتصاد دان نمی تواند منتقد نباشد ، بویژه اینکه اصولگرا باشد.

"اقتصاد دان اصولگرا" علیرغم تأیید رویکردهای دولت ، معتقد است که ناهماهنگی ها و تصمیم های نادرست ، نشان می دهد که کشتی اقتصاد آن قطب نما ندارد. وی به نقد سیاست های تعدیل می نشیند و آن را بر محور عدالت نمی داند. در عوض اصل 44 را مهمترین سند توجه به مقوله عدالت در حاکمیت معرفی می کند. فوری ترین نسخه توکلی برای اقتصاد دولت نهم نیز تمرکز بر تورم است. مشروح گفتگو با دکتر احمد توکلی اقتصاد دان ، نماینده مردم تهران و رئیس مرکز پژوهش های مجلس را از نظر می گذرانید:

آقای دکتر توکلی، شما در کابینه مهندس موسوی حضور داشتید و اینک در مجلس هفتم، بین دولت میرحسین موسوی و دولت احمدی نژاد که هر دو شعار اصلی شان، عدالت بوده ، چه شباهت هایی می بینید؟ همچنین چه تفاوت هایی؟

توکلی : دولت آقای میرحسین موسوی در شرایط سخت تثبیت انقلاب و دوران جنگ تحمیلی خدمت می‌کرد. مقایسه عملکرد این دولت که به لحاظ اقتضائات زمانی و شرایط محیطی تفاوت‌های زیادی دارند شاید درست و راحت نباشد. از نظر شباهت شاید بتوان گفت هر دو دولت تحت فشار شدید خارجی بودند، هر دو مردمگرا بودند و از معیارهای ساده‌زیستی تا حدود زیادی پیروی می‌کردند. تفاوت‌هایشان هم بیشتر به شرایط و اقتضائات زمانی برمی‌گردد، البته رویکردهای اقتصادی دولت آقای میرحسین موسوی، بسته‌تر بوده است.

آیا طرح تثبیت قیمت ها با هدف کوچک سازی دولت، انجام گرفت؟ یا صرفا یک رویکرد ضد اسرافی بود؟ آیا در شرایط فعلی هم می توان دوباره این رویکرد(طرح تثبیت قیمت ها) را در پیش گرفت؟ و اگر نه چرا؟

- اصلاح ماده 3 برنامه چهارم توسعه یک هدف فوری و یک هدف بلند مدت را تعقیب می‌کرد. هدف فوری آن، پیشگیری از چند برابر شدن یک‌باره قیمت بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی بود که براساس ماده 3 برنامه چهارم قرار بود از ابتدای سال 84 با جهش قیمت بنزین از لیتری 80 تومان به لیتری 400 تومان (قیمت فوب خلیج فارس به نرخ آن روز) افزایش داده شود.

مطالعات و پژوهش‌های بعدی نشان داد، جلوگیری از این جهش قیمتی نه تنها از یک تورم شدید در بهار 84 جلوگیری کرد بلکه نرخ تورم در سال 84 را تا 3 درصد کاهش داد. البته متاسفانه در اواخر سال 84 نمایندگان به اصرار دولت برای افزایش بودجه‌های عمرانی و هزینه کردن دلارهای نفتی رای دادند که نتیجه آن ابتلای مجدد اقتصاد ایران به بیماری هلندی، افزایش بی‌سابقه نقدینگی و تورمی است که همه شاهد هستیم به ویژه در بخش مسکن که با صراحت آن را هشدار داده بودیم. اقتصاد یک هویت پویا است و برای هر زمان با توجه به اقتضائات و ویژگی‌های محیطی و زمانی آن دوره باید سیاستی تجویز کرد.

دولت آقای خاتمی به اشتباه ماده 3 برنامه چهارم را تصویب کرده بود و قصد داشت قیمت بنزین را ناگهان چند برابر کند، خوشبختانه دولت آقای دکتر احمدی‌نژاد از این رویکردهای اشتباه ندارد و البته از آن طرف به دنبال مهار استواری قیمت‌ها است.

به نظر من در حال حاضر مهار تورم باید در دستور اول اقتصادی دولت باشد و در شرایط فعلی روش مقابله با تورم هم فقط آسیب‌شناسی تورم موجود و مقابله با عوامل آن است یعنی مهار نقدینگی و جلوگیری از فروش و هزینه کردن بیشتر دلارهای نفتی در اقتصاد ایران. همچنین اصلاح ساختار و روش هزینه‌ کردن بودجه عمرانی و سیاست‌های انبساطی پولی.

شما که یکی از پایه گذاران و چهره های اصلی  گروه "آبادگران" بودید، دلیل اقبال نسبی مردم به این گروه در انتخابات مجلس هفتم و رقابت های بعدی را چه می دانید؟ آیا به نظر شما، تابلوی آبادگران هنوز می تواند اصولگرایان را دور خود جمع کند؟

مردم در سالهای دولت اصلاحات متاسفانه شاهد بی‌عملی و تعلل آن دولت و نیز دوستانش در مجلس ششم در عرصه‌های عینی زندگی بودند و از شعار مبهم و بی‌محتوای اصلاحات خسته شده بودند.

این را باید لطف الهی دانست که مردم به پرچم و شعار آبادگران اعتماد کردند. درباره جمع شدن اصولگرایان دور یک پرچم هم به نظرم «بسط عدالت، نهضت خدمت‌رسانی، رفع موانع تولید و سرمایه‌گذاری و مهار تورم» اگر صادقانه بیان و عالمانه طراحی و مصممانه اجرا شود، می‌تواند پرچم خوبی باشد. البته به شعار خیلی علاقه و اعتماد ندارم و معتقدم صراحت، خردگرایی و مصمم بودن ما بیشتر از هر شعار دیگری اثر خواهد داشت.

شما یکی از مردان رسانه ای جریان اصولگرا هم محسوب می شوید، اگر بخواهید یک آسیب شناسی مختصر از مشکلات رسانه های ایرانی داشته باشید، به چه مواردی اشاره می کنید؟

فرهنگ ما اصولاً شفاهی است تا مکتوب، این یک مشکل بزرگ است. برخی تمایلات زردگرایانه و غوغا سالارانه هم همواره تهدید رسانه‌های ما بوده است. به نظرم مهمترین مشکل رسانه‌های ایران، دوری آنها از فضاهای علمی و درگیر شدن آنها با مسایل سطحی و روزمره است. البته در سالهای اخیر ظرفیت‌های انسانی و سخت‌افزاری خوبی در رسانه‌های ما ایجاد شده که امیدوارم این ظرفیت‌ها روز به روز باعث رفع آسیب‌ها و نواقص موجود شوند.

شما زمانی  در یک مصاحبه گفتید زمان تنفیذ حکم آقای خاتمی، اشک در چشمانتان جمع شد، بخاطر اینکه می دیدید قدرت ، به صورت مسالمت آمیز از هاشمی به خاتمی منتقل می شود. آیا همین احساس را در زمان تنفیذ حکم دکتر احمدی نژاد هم داشتید؟

اگر به سابقه تاریخی انتقال قدرت در ایران از ایام دور تا پیش از پیروزی انقلاب نگاهی بیاندازیم و نیز روش انتقال قدرت سالم و مردمسالارانه قدرت از هاشمی به خاتمی و از خاتمی به احمدی‌نژاد، باید اشک شوق بریزیم و سجده شکر بجای آوریم. خدا را شکر که اصلاح‌طلبان هم این ظرفیت بزرگ را در فضای سیاسی ایران نشان دادند و با تمکین به رای مردم، قدرت را به شکل مسالمت‌آمیزی به رقیب (دکتر احمدی نژاد) واگذار کردند. اگر به سابقه تاریخی انتقال قدرت در ایران از ایام دور تا پیش از پیروزی انقلاب نگاهی بیاندازیم و نیز روش انتقال قدرت سالم و مردمسالارانه قدرت از هاشمی به خاتمی و از خاتمی به احمدی‌نژاد، باید اشک شوق بریزیم و سجده شکر بجای آوریم.

متأسفانه باید بگویم با وجود تلاش صادقانه‌ای که دولت نهم در عرصه اقتصادی داشته، اما به دلیل نداشتن تئوری و برنامه و مسئول مشخص اقتصادی در این دولت، نمی‌توانم به آن نمره خوبی بدهم.

امروز در کتاب جدید خاطرات آقای هاشمی خواندم که ایشان از مشکلات روزهای اول مجلس دوم این را نقل می‌کرد که نمایندگان جدید برخلاف نمایندگان دور اول که پیکان داشتند، از پیکان ایراد می‌گرفتند و خواستار بنز و تویوتا بودند.

متأسفانه این نگاه ناهنجارطعمه دیدن کرسی نمایندگی تا امروز ادامه پیدا کرد و برخی نمایندگان مجلس ششم دنبال پرشیا وبرخی نمایندگان مجلس هفتم دنبال زانتیا بودند. راستش وقتی این روحیه‌ ها را درمجلس می‌بینم و می‌بینم که بنا به دهها ملاحظه نمی توانیم این ناهنجاری‌ها را در مجلس ریشه‌کن کنیم، گاهی برای داوطلبی در انتخابات مجلس هشتم دچار تردید می‌شوم.  امیدوارم مجلس هشتم طوری شکل بگیرد که نمایندگانش مانند نمایندگان مجلس اول شیفته خدمت باشند نه شیفته قدرت و دنبال مطامع دنیوی.

به عملکرد اقتصادی  دوساله دولت نهم چه نمره ایی می دهید؟

- دولت نهم رویکردهای خوبی داشته اما چند تصمیم اشتباه گرفته است. از جمله هزینه کردن سریع درآمدهای نفتی و ابتلای ایران به بیماری هلندی و آثار ناهنجار آن در رشد شدید واردات و بیدار کردن غول تورم. همچنین دستکاری ناشیانه تعرفه‌ها و... بنده مشتاقانه منتظر شنیدن و دیدن اخبار موفقیت‌های دولت نهم هستم . ضمن اینکه اشتباهاتش و دیدن آثار شوم این اشتباهات شدیداً قلبم را به درد می‌آورد.

دولت نهم رویکردهای خوبی داشته اما چند تصمیم اشتباه گرفته است از جمله هزینه کردن سریع درآمدهای نفتی و ابتلای ایران به بیماری هلندی و آثار ناهنجار آن در رشد شدید واردات و بیدار کردن غول تورم  .

متاسفانه باید بگویم با وجود تلاش صادقانه‌ای که دولت نهم در عرصه اقتصادی داشته، اما به دلیل نداشتن تئوری و برنامه و مسئول مشخص اقتصادی در این دولت، نمی‌توانم به آن نمره خوبی بدهم.

چرا نشانه های ناهماهنگی در تیم اقتصادی دولت نهم وجود دارد ؟(چون مثلا در مورد بنزین، گویا وزارت اقتصاد، نفت و ... نظر دیگری غیر از ستاد تبصره 13  داشتند)

- علیرغم رویکردهای کلی و خوب، متاسفانه ناهماهنگی هست. وقتی دولتی تئوری و برنامه روشن درعرصه اقتصاد نداشته باشد، سیاستگذاری اقتصادی توسط آن مانند حرکت دادن یک کشتی بدون قطب ‌نما است؛ متاسفانه در فقدان تئوری و برنامه روشن و فقدان فرماندهی واحد، مسئول و پاسخگو برای اقتصاد در دولت، شاهد تداوم نگاه‌ها و رویکردهای جریده‌ای در سیاستگذاری‌های تجاری، صنعتی، تولیدی هستیم.

فکر می کنید جذاب ترین و اغوا انگیزترین مؤلفه فرهنگ غرب و اقتصاد غرب چیست؟

- آزادی بدون معنویت و دموکراسی بدون عدالت.

مهمترین نقطه قوت نظام جمهوری اسلامی را چه می دانید؟

- مردم سالاری دینی، هم مردمسالاری و هم نقش دین در اداره جامعه

منبع: خبرگزاری مهر

با تلخیص