رویای سلطنت بن سلمان و آینده عربستان
معلوم نیست، رویای قدرت و سلطنت «محمد بن سلمان» منطقه پر تلاطم خاورمیانه و کشور تکیده عربستان را به کجا سوق خواهد داد.
سرانجام «سلمان بن عبدالعزیز»، پادشاه عربستان سعودی به زمزمه‌ها و انتظارها پایان داد و سحرگاه چهارشنبه گذشته با صدور فرمانی شاهزاده «محمد بن نایف»، برادر زاده‌اش را از سمت ولی‌عهدی برکنار و به جای او «محمد بن سلمان»، پسرش را به عنوان ولی‌عهد، نایب رئیس شورای وزیران و وزیر دفاع این کشور منصوب کرد و با این انتصاب راه را بیش از پیش برای به قدرت رسیدن «محمد بن سلمان» هموار کرد، رخ دادی که باید آن را در تمام ابعاد (داخلی و منطقه‌ای و بین المللی) حائز اهمیت بسیار دانست.
در بُعد داخلی
در بُعد داخلی، از زمان تاسیس پادشاهی سعودی به دست «ملک عبدالعزیز» در سال 1932 میلادی این اولین بار است که حکومت از پدر به پسر منتقل می‌شود، چراکه ملک عبدالعزیز پیش از مرگ انتقال قدرت و تخت و تاج از برادر به برادر را بدعت گذاری کرده بود و این بدعت تا زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان پس از مرگ برادر ناتنی‌اش «ملک عبدالله» در سال 2015 میلادی برقرار بود.
بر این اساس فرمان ملک سلمان نوعی عدول و زیر پا نهادن وصیت ملک عبدالعزیز شمرده می‌شود و به همین دلیل با مخالفت‌هایی در خاندان سعودی مواجه شد که نمونه آن در مراسم بیعت با بن سلمان به عنوان ولی‌عهد جدید عربستان چهارشنبه شب طی دست دادن یکی از شاهزادگان سعودی رخ داد و موجب شد، گمانه‌زنی‌ها در مورد اختلافات درونی در خاندان سعودی تقویت شود، علاوه بر اینکه از 34 عضو هیئت بیعت 31 نفر با ولی‌عهدی بن سلمان موافقت کردند.
آنچه موجب تقویت این اختلافات خواهد شد، شکست‌های بن سلمان در جنگ یمن و به قهقرا رفتن اقتصاد عربستان است که بار سنگین آن بر دوش مردم این کشور است. لذا پیش بینی می‌شود، ادامه اعتراض‌ها و عمق یافتن اختلافات به بازداشت‌های گسترده در میان اعضای خاندان پادشاهی و اتخاذ تصمیمات صوری برای بهبود جایگاه محمد بن سلمان منجر شود.
به موازات این تغییر و تحولات، داده‌ها و نشانه‌‌های بسیاری وجود دارد که تاکید می‌کند، ظرف ماه‌های آینده سعودی‌ها باید منتظر یک رخ داد مهم دیگر نیز باشند. از آنجا که ملک سلمان به خوبی می‌داند، گرفتن بیعت از خاندان سلطنتی بعد از مرگش برای فرزندش تضمین شده نیست، لذا دور از انتظار نیست، پادشاه عربستان در زمان حیات خود به نفع فرزندش از قدرت کناره‌گیری کند تا محمد بن سلمان بر تخت پادشاهی تکیه بزند.
قدرت گیری نئووهابی‌ها در عربستان
غرور و نخوت رسیدن به قدرت در کنار ناپختگی و سبک سری او در پرونده‌های مختلف منطقه‌ای از جمله جنگ یمن، این نگرانی را در محافل سیاسی و امنیتی سعودی و صهیونیستی – آمریکایی به وجود آورده که عربستان به زودی شاهد چالش های جدیدی در سطح داخلی و خارجی خواهد بود، به ویژه معادلات منطقه‌ای، دستخوش تغییرات تازه‌ای خواهد شد که چندان خوشایند سعودی‌ها نخواهد بود.
در صورتی‌که گمانه‌زنی‌ها درباره برکناری ملک سلمان محقق شود و بن سلمان بعد از پدرش به پادشاهی برسد، او جوان‌ترین پادشاه عربستان از زمان تأسیس خاندان پادشاهی آل سعود خواهد بود.
همچنین ملک سلمان در فرمان دیگری شاهزاده «عبدالعزیز بن سعود بن نایف» 34 ساله را به عنوان وزیر کشور جدید عربستان منصوب کرد. جوان خام و بی‌تجربه‌ای که در دوران پادشاهی ملک سلمان طی دو سال گذشته برای اولین بار وارد دستگاه حکومتی عربستان شد و فاقد هرگونه پیشینه و سابقه فعالیت در دستگاه‌های حکومتی است.
بالطبع این برکناری‌ها و انتصاب‌ها که به یکی از شاخص‌های دوران پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز تبدیل شده، به اینجا ختم نخواهد شد و طی ماه‌های آینده شاهد تغییرات و تحولات دیگری در مناصب رسمی و ساختار حکومتی سعودی‌ها خواهیم بود که با روی کار آمدن نسلی جدید از شاهزادگان سعودی به عرصه قدرت همراه خواهد بود، شاهزادگانی که اگرچه شعار «اصلاحات» را سر می‌دهند، اما حرص قدرت و طمع پست و مقام آنها را به حاکمانی افراطی‌تر و تعصبی‌تر تبدیل خواهد کرد و این مهمترین و بارزترین ویژگی «نئووهابی‌های جوان» در عربستان خواهد بود.
ابعاد منطقه‌ای و بین المللی
تغییر و تحولات داخلی عربستان در عرصه منطقه‌ای از ابعاد مختلف قابل ارزیابی است:
- با توجه به ویژگی‌های ذکر شده از حکام جدید سعودی انتظار می‌رود، در عرصه سیاست خارجی از جمله در قبال پرونده‌های منطقه‌ای مانند یمن، سوریه، عراق، جمهوری اسلامی ایران و به تازگی قطر و برای سرپوش نهادن بر ناکامی‌ها و شکست‌های متحمل شده در تعامل با هریک از این پرونده‌ها، با تشدید رویکردهای منطقه‌ای ریاض مواجه باشیم که به معنای آغاز دور جدیدی از بحران سازی‌ها و تنش‌زایی‌ها در منطقه، در کنار تشدید بحران در پرونده‌های کنونی و پیچیده‌تر کردن راه‌های حل مسالمت آمیز این پرونده‌ها است
- بر خلاف تشدید رویکردهای منطقه‌ای ریاض در قبال پرونده‌هایی که به آنها اشاره شد، باید شاهد نزدیکی بیش از پیش نئووهابی‌ها به صهیونیست‌ها باشیم. استقبال مقامات رژیم صهیونیستی از ولی‌عهدی محمد بن سلمان و افشای روابط پشت پرده دو رژیم و دیدارهای محرمانه بن سلمان با مقامات اسرائیلی طی ۲ سال گذشته، پیش بینی نزدیکی بیش از پیش دو رژیم برای مقابله با ایران، افشای تلاش بن سلمان برای تشکیل یک جبهه مشترک برای از بین بردن تاثیر ایران در لبنان، عراق و یمن همه و همه بیانگر سمت و سوی و سبک و سیاق رویکرد منطقه‌ای حاکمان جدید سعودی است
- جای هیچ شک و تردیدی نیست که برکناری محمد بن نایف و جانشینی محمد بن سلمان به عنوان ولی‌عهد عربستان به جای وی با چراغ سبز آمریکایی‌ها صورت گرفته و این فرمان‌ها همه به پشت گرمی کاخ سفید صادر شده است. با توجه به نفوذ محمد بن نایف در دستگاه‌های نظامی و امنیتی آمریکا مانند پنتاگون و سازمان سیا، رویگردانی این نهادها از بن نایف و حمایت آنها از تحولات جاری در خاندان سعودی حکایت از آن دارد که پیشکش بن سلمان چنان دهان‌گیر بوده که زبان آمریکایی‌ها در اعتراض به برکناری بن نایف را بسته و آنها را بیش از پیش به بن سلمان نزدیک ساخته است و این در جای خود می‌تواند، آغاز دور جدیدی از نفوذ آمریکا و ژاندارمی سعودی‌ها در منطقه ارزیابی شود
