بحران های زناشویی در سینما
9 فیلم شاخص که موضوع شان بحران است را تحلیل کرده ایم؛ این گزارش به مناسبت اکران «زیر سقف دودی» تدوین شده است.
ابتلائات زندگی زناشویی در سینمای ما سهم زیادی دارد. بسته به شرایط روز موضوعاتی دستمایه كارگردان شده كه گاهی نتیجه به مذاق مخاطب خوش آمده و گاهی نه. «زیر سقف دودی» که بتازگی اکران شده درباره بحران طلاق عاطفی است که منجر به شکل گیری یک زندگی موازی، رفتن زن و سرنوشت تلخ فرزند خانواده می شود. در این گزارش سراغ 9 بحران رفته ایم که در فیلم ها بازتاب داشته اند.
رابطه زوجین :گزارش/ 1356
كارگردان : عباس كیارستمی
طرف های درگیر: كوروش افشارزاده/ شهره آغداشلو
ماجرا: «گزارش» جزو اولین آثاری است که در سینمای ایران درباره مشکلات زن و شوهرهای متجدد ساخته شده است. فیلم داستان محمد فیروز كوهی، ممیز مالیاتی وزارت دارایی در اداره، متهم به گرفتن رشوه و حكم تعلق او صادر می شود. در خانه نیز با صاحب خانه و همسرش اعظم درگیری دارد. تنش آن ها جایی شروع می شود كه مرد خیانت پیشه كرده و رابطه اش با همسر سرد شده.
فرجام: رابطه زوجین آن قدر شكرآب می شود كه به كتك كاری می رسد و زن دست به خودكشی می زند. فیلم بر خلاف آثار آن سال ها پایانی نمیه باز دارد كه می گوید رابطه همچنان بحرانی است و امید زیادی به بهبود نمی رود.
ناباروری:لیلا/1375
كارگردان : داریوش مهرجویی
طرف های درگیر: لیلا حاتمی / علی مصفا
ماجرا: داریوش مهرجویی در «لیلا» سراغ بحرانی شایع در جامعه ایرانی رفت: ناباروری زن. رضا (علی مصفا) و لیلا (لیلا حاتمی) برای بچه دار شدن انواع درمان را تجربه می كنند اما نتیجه ای بدست نمی آید. این زوج عاشقانه همدیگر را دوست دارند اما مادر رضا خوشبختی را در به دنیا آمدن یك بچه می داند و لیلا را در منگنه می گذارد كه رضا زنی دیگر بگیرد. این اتفاق رخ می دهد و حاصل ازدواج رضا با گیتی (شقایق فراهانی) یك بچه است.
فرجام: با مطرح شدن مساله ازدواج رضا، زندگی زوج سرد می شود و در نهایت شب عروسی، لیلا به خانه پدری می رود. جدایی ادامه دارد تا این كه رضا گیتی را رها می كند و بچه را به مادر می سپارد. دل او پیش لیلا است و در نهایت فیلمساز با قرار دادن نشانه هایی می گوید این دو زوج بار دیگر زیر یك سقف می روند.
شك:قرمز/1377
كارگردان : فریدون جیرانی
طرف های درگیر: محمد رضا فروتن/ هدیه تهرانی
ماجرا: درباره شك فیلم های زیادی ساخته شده اما زاویه نگاه «قرمز» مخاطبان بیشتری جذب كرد.ناصر (محمد رضا فروتن) جوان متمولی است كه با زنی بیوه به نام هستی (هدیه تهرانی) ازدواج كرده. ناصر دچار اختلال شخصیت پارانوئید است و مدام رنش را كتك می زند. در عین حال همسرش را عاشقانه دوست دارد و برای شادی اش كم نمی گذارد. مدتی بعد اما شك به جانش می افتد و گیرهایش را شروع می كند و همسر به كتك می گیرد. زندگی برای هستی جهنم است و به محض ورورد به خیابان یا صحبت با مردی دیگر با سوء تفاهم ناصر مواجه می شود.
فرجام: هستی هسمرش را به پایین پرت می كند و می گریزد. در خیابان ماشین به ناصر می زند و می میرد. مرگ پایان یك زندگی پر از شك است كه در صورت درمان تبدیل به زندگی ای عاشقانه می شد.
خیانت:شب یلدا/ 1380
كارگردان :كیومرث پوراحمد
طرف های درگیر: محمد رضا فروتن/ الهام چرخنده
ماجرا: ابتدا یادآوری این نكته لازم است كه سابقه پرداختن به مساله خیانت در سینمای ما طولانی است؛برخی به عنوان عنصر جذاب از آن استفاده كرده اند و برخی هدف شان نهیب بوده. دلیل انتخاب «شب یلدا» بحرانی است كه زندگی یك مرد را نابود می كند: مهناز موافقت همسرش برای رفتن به خارج از کشور را به دست می آورد اما به محض رسیدن، رفتاری دیگر از او سر می زند. این در حالی است که ا از طریق نشانه هایی متوجه می شویم زندگی شخصی او مشکل خاصی به لحاظ عاطفی و نیز اقتصادی نداشته و تنها عامل و انگیزه او، رسیدن به عشقی دیگر است.
فرجام:حامد تا متوجه می شود چه خنجری از پشت خورده، آن هم در شرایطی که برای زندگی اش هیچ چیز کم نگذاشته فرو می ریزد و خود را در خانه حبس می كند. اگر «كفش هایم كو؟» را ادامه منطقی «شب یلدا» بدانیم عمق تخریبی خیانت صدچندان است. مرد دیگر نتوانست روی پای خود بایستد.
اعتیاد:سنتوری/1385
كارگردان:داریوش مهرجویی
طرف های درگیر: بهرام رادان/گلشیفته فراهانی
ماجرا: درباره اعتیاد فیلم های تاثیرگذاری می توان ردیف كرد كه تاثیر خانمانسوزش را روی خانواده ها گذاشته. در این بین «سنتوری» عریان تر تاثیر اعتیاد بر زندگی را به تصویر می كشد. علی و هانیه عاشقانه همدیگر را دوست دارند و در آستانه رفتن زیر یك سقف هستند. اعتیاد علی اما هانیه را از سرنوشت و آینده اش نگران می كند و سراغ مرد دیگری می رود..
فرجام: علی بیش از پیش فرو می ریزد و بخاطر افراط در مصرف مواد از یک موجود دوست داشتنی تبدیل به آدمی حقیر و قابل ترحم می شود كه همه چیزش را از دست می دهد: عشقش ،شهرتش و آبرویش را.
دروغ:درباره الی... / 1387
كارگردان : اصغر فرهادی
طرف های درگیر: همه!
ماجرا: اصغر فرهادی در روایت داستان هایی با تم دروغ و قضاوت استاد است و صاحب سبك. در این میان قاطبه نظرها فیلم «درباره الی ...» را یك سر و گردن بالاتر از دیگران می داند. فیلم درباره چند خانواده است كه برای گذراندن تعطیلات به شمال كشور رفته اند؛ میان آن ها كه مهمان جدید هم هست: الی (ترانه علیدوستی) كه مربی مهدکودک فرزند سپیده (گلشیفته فراهانی) است. سپیده حتی در معرفی الی محافظه كار است و حقیقت را جور دیگر بیان می كند. الی در حین بادكنك بازی در دریا غرق می شود و بحران كلید می خورد. كم كم از دروغ ها پرده برداشته می شود و با دروغ به نامزد الی به اوج می رسد.
فرجام: با سر رسیدن نامزد الی (صابر ابر) همه به این نتیجه می رسند كه به نفع جمع است كه واقعیت را كتمان كنند. به او دروغ می گویند و روی واقعیت خاك می پاشند.
سقط جنین:دعوت /1387
كارگردان : ابراهیم حاتمی كیا
طرف های درگیر: خیلی ها!
ماجرا: ابراهیم حاتمی كیا فیلمش را اپیزودیك ساخت و داستان آدم های طبقات مختلف جامعه را روایت كرد؛از دكتر گرفته تا كارگر؛چه آن ها كه خودخواسته قصد سقط دارند یا به اجبار.
فرجام: پیام فیلم «دعوت» این است : «جنینی که به این دنیا دعوت شده نباید سقط شود» حتی اگر مادر آینده یک زن شصت ساله، یک زن بی شوهر (صیغه‌ای)، یک زن بازیگر که کارش را بیش از فرزند دوست دارد، زنی آواره در شهر با یک شوهر چاه بازکن یا زنی بریده از شوهر باشد. ابراهیم حاتمی كیا نگاهی امیدبخش دارد و در نهایت با تماشای«دعوت» سقط جنین از بحران تبدیل به فرصت می شود.
مهاجرت:جدایی نادر از سیمین/ 1389
كارگردان : اصغر فرهادی
طرف های درگیر: لیلا حاتمی / پیمان معادی
ماجرا: اصغر فرهادی در «جدایی نادر از سیمین» دست روی بحران تازه طبقه متوسط گذاشت كه مهاجرت یكی از آن ها است. سیمین (لیلا حاتمی) می‌خواهد اصرار به رفتن از ایران دارد اما همسرش نادر (پیمان معادی) بیماری پدرش را بهانه كرده و مخالف مهاجرت است. اختلاف آن ها منجر به درخواست طلاق از سوی سیمین شده و دخترشان در دوراهی انتخاب ماندن رفتن گیر افتاده. در این حیص و بیص بحران دیگری برای زندگی این زوج پیش می آید و سرنوشت شان با داستان راضیه (ساره بیات) و حجت (شهاب حسینی) گره می خورد.
فرجام: اگر مساله مهاجرت پیش نمی آمد، رابط زوج تا حدی خراب نمی شد كه نتوانند از بحران دوم (سقط جنین راضیه) برنیایند. كل زندگی آن ها در بحران است و فرزند دخترشان نیز از این كمشكش در عذاب است. سكانس ناتمام پایانی فیلم كه در دادگاه می گذرد، تاكیدی است بر تداوم بحران میان نادر و سیمین.
آزار جنسی:هیس!دخترها فریاد نمی زنند / 1392
كارگردان : پوران درخشنده
طرف های درگیر: طناز طباطبایی و دیگران
ماجرا: پوران درخشنده بر اساس اتفاق های واقعی و تلخ جامعه «هیس! دخترها فریاد نمی زنند» را ساخت. او قهرمانش را دختری (طناز طباطبایی) انتخاب كرد كه در آستانه ازدواج است و با دیدن پسری كه قصد تجاوز به كودكی دارد ، به خاطرات خودش رجوع می كند و دگرگون می شود. او در دوران بچگی مورد آزار جنسی قرار گرفته بوده و جرات بیان آن را به خانواده نداشته.
فرجام: حال بد شیرین، بالاخره باعث اقرار او می شود و زندگی اش به بحران تازه ای برمی خورد. او به خواستگارهای قبلی جواب رده داده و حالا نامزدش با شنیدن ماجرا تصمیم به طرد او گرفته. از آن سو این خبر به پدر و مادر شوك شدید وارد می كند و تنشی شدید بین آن ها ایجاد می شود. در نهایت با وساطت دیگران و این كه شیرین قربانی است و نباید او و مشابه آن ها را به حاشیه راند، زندگی ختم به خیر می شود. پوران درخشنده با پایان خوش به مانیفست امیدبخشی اش وفادار مانده.منابع: هفت صبح / تبیان
